Het was schokkend om te lezen: de koning en 51 andere mannen doen een beroep op de samenleving — “het is verschrikkelijk dat vrouwen niet veilig over straat kunnen.” Maar verdraai de waarheid niet: het is géén signaal dat we massaal anders moeten gaan leven; het is een waarschuwing dat onze sociale waarden op de proef worden gesteld.

Want laten we eerlijk zijn: tot voor kort was het vanzelfsprekend. Je kon ’s avonds laat naar huis fietsen, zonder angst in je maag. Dat was de vrijheid waar Nederland om bekend stond. Die vrijheid hoort bij onze cultuur, bij onze manier van leven. 

Nu blijken die oude zekerheden opeens geen vanzelfsprekendheid meer. Dat is pijnlijk — maar we kunnen niet blijven hangen in paniek, overregulering en angsten. Wat we wél moeten doen is: onze normen bevestigen. Onwenselijk gedrag op straat is niet iets om “begrip” voor te hebben. Dat is iets om hard tegen op te treden: sociale controle, aanspreken, normeren. Mannen — en de samenleving — moeten ophouden weg te kijken. 

En nee — dat betekent niet dat we de hele samenleving onder curatele moeten zetten, of dat ieder donker straatje een literaire spagaat is. Wel dat we eerlijk blijven over wat we verwachten van elkaar: respect, fatsoen, veiligheid. Dan kan een vrouw terecht op straat zijn — overdag en ’s avonds — zonder zich voortdurend bedreigd te voelen.

Het is goed dat de koning en anderen het benoemen. Maar woorden alleen zijn te weinig. De vraag is: wie bewaakt onze waarden, wie bewaakt de openbare ruimte? Als we dat durven vragen — dan verliezen we niet alleen de straat niet aan angst. Dan winnen we onze samenleving terug.