Door: Vince van Holstein

Rob Jetten heeft iets ontdekt. Niet een nieuw serum voor z’n huidroutine of een vegetarische variant van boerenverstand, maar: strenger asielbeleid. Jawel, D66 wil voortaan een "Canadees model" waarbij we asielaanvragen buiten Europa behandelen. Klinkt lekker daadkrachtig — en vooral net anders genoeg om in het volgende kabinet te mogen komen zonder dat het klinkt alsof ze Wilders een hand geven. Maar laten we eerlijk zijn: als D66 het over streng asielbeleid heeft, is dat alsof een chihuahua opeens denkt dat hij een waakhond is. Je blaft wel, maar niemand gelooft dat je gaat bijten.

Jarenlang hield D66 zich muisstil terwijl het migratiebeleid uit z’n voegen knalde. Te complex. Te gevoelig. Te... principieel. En nu? Nu komt Rob met de morele zwaarte van een man die net een stapel beleidsrapporten heeft gelezen op z’n Kindle, met daarboven een selfie bij het ministerie. “Het systeem is stuk,” zegt hij. Alsof ze daar in het kabinet de afgelopen jaren een andere Netflix-serie hebben gekeken.

Wat hier gebeurt, is niet per se ideologische verlichting — het is gewoon electoraal herpositioneren met een glimlach. De politieke wind is naar rechts gedraaid, en Rob ruikt het als een influencer die merkt dat woke-content minder likes oplevert dan vage anti-migratie-soundbites. Tijd om de hashtags aan te passen: #StrengMaarRechtvaardig.

En ja hoor, de vergelijking met Wilders ligt op tafel. Niet qua kapsel of dictiedrama, maar wel qua strategie. Eerst hard roepen wat de boze burger wil horen, daarna via de achterdeur een coalitie inwandelen, en vervolgens in de ijskast zetten wat je eerder nog opwarmde in de talkshowmicrowave. Wilders deed het al vaker: pittige plannen voor de bühne, lauwe uitvoering zodra er echt geregeerd moet worden. En D66 lijkt nu mee te spelen in dat theater — alleen in beter Engels en met een latte in de hand.

Rob Jetten klinkt tegenwoordig alsof hij stiekem FVD op mute volgt: asiel in eigen hand, aanvragen buiten Europa, “we moeten kunnen kiezen wie we binnenlaten”. Maar ondertussen vermijdt hij elk concreet voorstel dat ook maar riekt naar daadwerkelijke uitvoering. Want daar zit het risico. Streng zijn is leuk op papier, maar dan moet je het ook echt gaan doen. En daar hebben ze bij D66 meestal net vergadertijd voor gereserveerd.

Is D66 dan nu populistisch geworden? Goeie vraag. Klassiek populisme is luid, vijandig, anti-institutie. Dat is D66 (nog) niet. Maar wat ze wél doen is het oppakken van populistische thema’s, verpakken in nette beleidsjargon en er dan net genoeg nuance overheen smeren om op Radio 1 te kunnen zeggen: “We zijn anders.” Het is populisme in een duur pak. Champagnepopulisme. Met een PowerPoint erbij.

En het wrange is: het werkt ook nog. Kiezers willen gehoord worden. Ze willen dat hun zorgen serieus worden genomen. Maar D66 doet dat nu met dezelfde flair waarmee een ober in een sterrenrestaurant je uitlegt dat je €26 hebt betaald voor drie druppels saus op een dakpan van linzen. Het ziet er indrukwekkend uit, maar na afloop heb je honger. Of erger nog: spijt.

Dus wat moeten we hiermee? Willen we een partij die haar liberale veren heeft ingeruild voor strategische veren van de kalkoen die straks in het kerstkabinet belandt? Of willen we gewoon dat partijen zeggen wat ze menen, en dan ook doen wat ze zeggen?

Als Rob Jetten écht denkt dat het tijd is voor strenger asielbeleid — prima. Kom met plannen. Leg uit. Verdedig het. Stem ervoor. Regel het. Maar als dit gewoon een make-over is om nog vier jaar mee te kunnen doen aan het spelletje in Den Haag, dan is hij niet de man die de koers verlegt, maar gewoon de DJ die een ander deuntje draait terwijl de boot dezelfde kant op dobbert.

Slotzin:
Rob Jetten zegt nu streng te zijn. Maar of hij ook durft uit te voeren wat hij belooft? We kennen het recept: stevige uitspraken voor de verkiezingen, en daarna... hup, de ijskast in. Vraag het anders even aan Wilders — die weet precies hoe dat werkt.