Door Vince van Holstein

Weet je nog, die tijd dat je nog even moest checken of een filmpje écht was of een deepfake? Dat is inmiddels zó 2023. In 2025 doen we het anders: welkom in het tijdperk van de cheapfake. Geen geavanceerde AI die met uren rekenkracht een hyperrealistische Tom Cruise maakt — nee hoor, gewoon een halfbakken filmpje waarin Beyoncé zogenaamd in een talkshow vertelt dat ze eigenlijk een alien is.

Het werkt. Het klikt. Het scoort. En YouTube? Dat lacht zich kapot.

Want cheapfakes zijn precies waar het algoritme op kickt: ragebait. Hoe belachelijker, hoe beter. Een kat die zogenaamd speeches houdt in het Europees Parlement krijgt meer views dan welke “serieuze” politieke analyse ook. En een AI-gegenereerde video waarin Trump en Biden een rapbattle houden, haalt in een week meer kijkers dan Nieuwsuur in een jaar.

Waarom dit wérkt

Cheapfakes raken de sweet spot van ons brein: een mix van sensatie, herkenning en irritatie. Je wéét dat het nep is, maar je klikt toch — gewoon om te zien hoe dom het is. En eerlijk: soms is het nog vermakelijk ook.

Maar intussen gebeurt er iets gevaarlijks. Waar deepfakes ooit angst inboezemden omdat ze té realistisch waren, worden cheapfakes nu zo belachelijk dat we zelfs echte beelden niet meer vertrouwen. Als alles een meme is, wie gelooft er dan nog wat?

De nieuwe journalistiek: katten met AI-stem

De ironie? Terwijl journalisten zich het apezuur werken om feiten te checken, zit een gast in zijn slaapkamer met een laptop goedkope AI-video’s te pompen — en die gaat viral. Niet omdat hij gelijk heeft, maar omdat hij beter weet hoe het algoritme werkt.

YouTube is allang niet meer een videoplatform, het is een rage-casino: je gooit er nepcontent in en hoopt dat de jackpot (het algoritme) jouw filmpje omhoog knalt.

En wij? Wij klikken.

Dus ja, cheapfakes zijn nep, dom en gevaarlijk. Maar zolang wij blijven klikken, zijn ze vooral… de toekomst.

Misschien moeten we eerlijk zijn: deepfakes maakten ons bang, cheapfakes maken ons dom — en dom verkoopt beter.